'150%'
Lurzoruaren kontsumoa eta lurralde berrien kontsumoa murrizteak, biztanleriaren hazkundea murriztu gabe, matematikoki eragiten du eraikitako eremuen dentsitatea handitzea. Horren ondorioz, eraikin berrien altuera handitu egiten da jada dagoena ordezkatuz edo, bestela, hedapen-eremu berriak sortuz. Baina zer gertatzen da jada eraikita dagoen hiriarekin? Haren gainean jardun daiteke aurrekoa eraitsi behar izan gabe?
Birziklatzea da zaharra bizitza berri batez hornitzea. Dentsitate txikiko hiri-eremu askok beren baldintzak jasango edo hobetuko lituzkete bizitegi-espazio berriak jarriz edo bertako biztanleen gizarte-baldintzak hobetzeko dauden etxebizitzen azalera handituz. Gutxi erabiltzen diren eremuak, hutsak, hiri-bizitza sortzeko behar den dentsitaterik gabe: dentsitate txikiko hirigune historikoak, lorategi-urbanizazioak, altuera txikiko zabalguneak, etxebizitza-poligonoak...
Proposatzen den hausnarketa orokorra jadanik eraikita dauden eremuak zalantzan jartzetik abiatzen da. Lehendik dauden eraikinetan jardutea, haien estalkiak kolonizatuz, fatxadak bertan behera utziz edo lodituz eta bizilekuez hornituz, dentsitate handiagoko ideiarekin eraikiz edozein hiritako espazio zehatzen gainean... Gainjarriz; hiriguneei dentsitate berriak gehitzea: haien eraikuntza-dentsitateak %150 handitzea da helburua, azken arrazoia lehendik dagoen hiria birziklatzea dela ahaztu gabe; lurzoru berrien kontsumoa aurreztea.
Lurzoruen ingurumen-iraunkortasuna alternatiba bat lehendik daudenak modu biziagoan berrerabiltzea dela kontuan hartuta. Orriekin gertatzen den antzera. Hobe bi aldeetatik erabiltzea, birziklatutakoak batetik erabiltzea baino…
Kokalekua
Kokapen egokia aukeratuko da jatorrizko hirian edota harrera hirian. Kokalekua aukeratzerakoan, egungo dentsitate-baldintzak aztertu beharko dira. Eraikuntza-dentsitate berriak gainjartzeko aukerak proposatzea. Espazio publikoetako baldintzak hobetzea. Topagune berriak sortzea. Hautatutako eremuak ingurune zabala har badezake ere, hala nola, plaza bat, kale bat edo eraikinen arteko espazioa, etab. azkenean, eraikin jakin baten gainean handitze zehatz bat egin nahi da.
Interesgarria da irudi orokorra fotomuntaketa batean edo marrazkietan eskaintzea; baina, funtsean, eraikuntza jakin bati buruzko proiektu zehatz baten garapena da.
Zenbait erreferentzia, galderak apur bat gehiago zehazte aldera.
Hirurogeiko hamarkadan, Jean Louis Chaneacek aurrera egin zuen arkitektura matxinatu baterako bere proposamenetan. Arkitektura hori makina burokratikoaren aurkako errebeldian eta “zelula piratak” eraikitzearen sustapenean oinarritzen zen, eta, etxebizitza-poligonoetako fatxadetatik zintzilik edo eraikin horien estalkietan parasito klandestino gisa jarrita, haien azalerak inbaditzen zituzten, kontrolik gabeko onddoen antzera. Haren aburuz, “anarko-arkitektonalismo” deitu zuen proposamen bat zen; hau da, maizterren bizi-baldintzak hobetzearen aldeko matxinada sustatzen zuen mugimendua.
Berrikiago, Lacaton eta Vassalek etxebizitzen poligonoetan jarduketak proiektatu eta burutzen dituzte, haien zaharberritze eta zabaltze aldera. Gure hirietako etxebizitzen ehuneko handi bat batez ere bigarren gerratik laurogeiko hamarkadara arte garatu ziren poligonoetan aurkitzen da. Gaur egun, bizitzeko konplexu horietako askok ez dituzte bizi-baldintza egokiak eskeintzen. Lacaton eta Vassal-en proposamenak bere baldintzak hobetu nahi ditu, nolabaiteko lodiera duten larruak eraikiz.
Baina dentsitatea eraldatu eta handitzeko aldi bereko printzipioei buruzko ikerketa hau ez da bakarrik etxebizitza-poligonoen gaineko jarduketetan aplikagarria. Baita dagoeneko eraikitako hirian ere. Oraintsuko adibideren bat aipatzearren, Urbanus talde txinatarraren Roof-Top Urbanism proposamenaren kasua izango litzateke hau, lehendik zegoenaren gainean eraikin berriak altxatuz...
Proposamena
Gaur egun guztioi interesatzen zaizkigun hausnarketak dira, ikertu beharreko bide bat eratzen dutenak; betiere, hasierako premisaren arabera, azken helburua lurzoruaren kontsumoa murriztea, lurraldea zaintzea eta, aldi berean, dagoena birziklatzea izango litzateke.
Ikerketen eta lanen mailari dagokionez, dentsitate berriek lehendik dagoen eraikuntzan duten eragina erakutsi beharko lukete, eta, aldi berean, proposatutako bizitoki-ereduak zehaztu beharko lirateke, eraikuntza- eta egitura-sistema kontuan hartuta; batez ere lehendik dauden egiturekiko erlazioari eta proposatu den gehitze-sistema partikularrari dagokienez. Lan horiek material arinak erabiltzen dituzten pisu gutxiko moduluak barne har ditzakete, nolabaiteko aurrefabrikazio arinarekin, Werner Aisslingeren Loft Cube delakoaren antzera, edo merkatuan dauden bestelako elementuak, edukiontzi edo sistema integralagoen motakoak, zeinetan egiturak berak bizitzeko zelulen armazoi-euskarri gisa funtzionatzen duen.
Etxeko espazio berria, dauden espazioetan erantsiko dena, lanerako oinarri gisa hartutako eraikinen bizitzeko espazioak handitzeko aukera gisa formulatu daiteke, edo, bestela, erabiltzaile gazteentzat pentsatutako ostatu-zelula gisa, lehiaketa honen xede diren transformazio- eta birziklatze-testuinguruetan errazago imajina daitezkeenak.