KOMUNIKATUA ESPAINIAKO ARKITEKTOEN BILTZARRARI
ARQUIA/HURRENGOA FUNDAZIOKO KOMISARIOAREN TXOSTENA
KOMUNIKATUAREN PROPOSAMENA 2009KO ESPAINIAKO ARKITEKTOEN KONGRESURAKO
Marta Cervelló-ren eskutik
Caja de Arquitectos s. coop. de crédito erakundeko Artezkaritza-Kontseiluko 3. batzordekidea.
KONTAKTURAKO DATUAK
c. Arcs nº 1, 08002 Barcelona
934826810
mcervello@mateo-maparchitect.com
dg@arquia.es
KOMUNIKATUAREN IZENBURUA
España Arkitektoen garapen profesionalaren hastapenak Espainian
LABURPENA (Gehienez 12 lerro)
Ikasleentzako Beken, eta titulua lortu berri duten Arkitektoen, inguruan sortutako jarduera kateatuen saila. Inkestak ikasle-taldeari (azkena 2008an egina), tesien argitaratzea, askotan profesional gazteen testuak, eta duela gutxi ospatutako Arquia-Hurrengoa foroak, Espainiako arkitektoen garapen profesionalaren hastapenen gaineko dokumentazio asko eman digu.
KOMUNIKATUA (Gehienez 1.200 hitz)
Ikasleentzako Beken, eta titulua lortu berri duten Arkitektoen, inguruan sortutako jarduera kateatuen saila. Inkestak ikasle-taldeari (azkena 2008an egina), tesien argitaratzea, askotan profesional gazteen testuak, eta duela gutxi ospatutako Arquia-Hurrengoa foroak, Espainiako arkitektoen garapen profesionalaren hastapenen gaineko dokumentazio asko eman digu. Laburpen gisa informazio hauetako ezaugarri nagusiak aipatuko ditugu jarraian.
Arquia-Hurrengoa-ko lehen deialdian, urte batean zehar Espainia osoko arkitekto gazteek sortutako 1000 "gauzatze" inguruz osatutako datu-basea jaso zen, Félix Arranz-ek egindako proiektu baten bidez arakatuak eta plataforma digital baten taldekatuak. “Gauzatze” hitzak dimentsio irekia eta zabala ekarri du, arkitekto baten edozein produkzio profesional taldekatzen baitu. Lehen Foro honetan jasotako laginak ez da Espainiako gazte-taldea ordezkatzen duen bakarra, baina haren kezken eta interesen nolabaiteko bertsioa ematen digu. Arquia-hurrengoa-ren helburua hasten ari direnei beren lanak harremantzeko eta hedatze plataforma bat edukitzen laguntzea izan da.
Arkitekto gazteek profesioan bizi duten egoeraren lagina eratzeko ere balio izan du Foruak. Arquia-hurrengoa-ren eta Arkitekturako Ikasleei 2008an egindako Inkestako datuak erabiliz, bi ikerketen ondorioak konfirmatu edo ñabartu daitezke gai hauen inguruan: taldea nork osatzen duen eta zein diren haren interesak eta joera profesionalak Espainian dauden 20.000 arkitekto gazteentzat galderak berdinak izaten jarraitzen dute: Zein da prestakuntza/ikaskuntza eta haiek burutzeko behar den denbora? Ibilbide profesionalak "bokaziozko" interesen arabera edo iraute-sistema bat modu koiunturalean konpontzearen arabera aukeratzen dira? Gizarteak arkitektoen eskaintza eta eskaera modu orekatuan auto-erregulatzen du haren espezialitate desberdinetan?
Lehen ohar garrantzitsua "gaztea" hitzari dagokio: tradizionalki 40 urtetik beherakoak gaztetzat hartzen diren arren, egun "gaztea" profesioan 10 urte baino gutxiago lan egin duen norbait izendatzeko erabili nahi da: definizio berri honekin prestakuntzan zeharkakoagoak eta garaikideagoak diren bideak ahalbidetzen dira, araututako prestakuntza akademikoa amaitu eta ondorengo garapen profesionalaren artean (gradu ondoko prestakuntzak edo praktika aldiak barne) igarotzen den denborak duen garrantzia ulertuz. Aldi honen garrantzia azpimarratzea egokia iruditzen zaigu, bertan hasten baita arkitektoaren benetako ibilbide profesionala, bertan markatzen dira etorkizuneko bideak.
Talde-definizioari dagokionez, gazteak beste belaunaldi batzuengandik bereizten dituen nobedade garrantzitsuena eragin-iturriak eta informazioa da. Duela hamarkada batzuetaraino maisuak zeuden eta haien estudioek, eskolek iradokitzen zuten arkitektura-kulturaren eboluzio-esparrua. gaur egun, joera orokorrak beste sare batzuetatik doaz, zabalagoak, ultra-azkarrak, fokalizatu gabeak, matrizialki-prest, guztiz nazioartekotuak eta interpretagarriak soilik haiek interpretatzen saiatzen denarentzat. Seguruenik horregatik, aniztasun kulturalari eta geografikoari dagokionez, zaila da Espainiako arkitekto gazteen lanak desberdintzea/bereiztea, ezberdinak baitira tokia edozein izanda.
Gizon eta emakume arkitektoen portzentajeari dagokionez, sexuen arteko berdintasuna inplementatu da denbora zehar. Emakumeak, ikasgelan batez ere, gizonak bezala, garapen profesionalaren hasierako faseetan parte hartzen du "gazte" moduan. Hala ere, komenigarria izango litzateke bere bizitza profesionalean zehar zein punturaino jarraitzen duen lanean egiaztatzea. Askotan, lana eta familia bateragarri egitearen zailtasunak, lana alde batera uztera bultzatzen baititu emakumeak eta ondoren, zaila da "ibilbide profesionalera" bueltatzea.
Taldearen garapen profesionalaren interesei dagokionez, esan daiteke arkitekto gazte gehienak profesional liberal, elkartu edo banako gisa jarduten saiatzen direla, batez ere, eraikuntzarekin edo paisaiekin lotutako proiektuak garatuz. Gehiengoak uste du beharrezkoa/interesgarria dela banako ibilbide profesionalari heldu aurretik praktika profesionalak egitea arkitektura estudio batean, estatu barruan edo atzerrian, batez ere, unibertsitateko ikasketetako gabeziak betetzeko, Estudioa irekitzean, arkitekto adindunek bezala lanak lortzen dituzte, lehiaketetan parte hartuz, harremanen bidez eta promozio pertsonalaren bidez. Hasierako etapa honetan lortzen diren lanak handiak eta konplexuak izaten dira normalean eta kalitate-arkitektoniko ukaezinarekin gauzatzen dituzte. "Itxaropen profesionalak betetzeko"* behar duten denbora 5 eta 6 urte bitartekoa izaten da.
Arquia-hurrengoa-k forma profesional guztien adibideak erroldatu ezin izan dituen arren (zaila da lan honetan kudeatzaile publiko edo pribatuak, edo irakasleak, etab. sartzea) ikasleei egindako inkestan agertzen dira beste forma profesional posible batzuk: jarduera liberala bezain desiragarriak ez izan arren, irakaskuntza, soldatapeko lana edo funtzionariotza ere zenbait arkitekto gaztek hartzen dituzten bideak dira. Hala ere, badirudi ez dagoela eremu zientifikoetan sartzeko joerarik, hots, ikerkuntza edo material berrien garapena, adibidez. Bestalde, arkitekto gazte askok hartzen dute diseinu industriala, interiorismoa edo grafismoa bezalako adarren bidea, finkatze-profesional fase hauetan. Arkitektura-tesien lehiaketa, bi urtero Arquia Fundazioak deitutakoa nabarmentzen du joera handiagoa dagoela historia eta kritikaren inguruko testuetarantz eremu teknikoagoetara baino.
Zaila da espainako arkitekto gazteen kolektiboaren lanetan nazioartekotzearekiko joera ikusta, baina badago joera ezberdin bat, praktikak atzerrian burutzearena: ba al dago eskaintza nahikoa eta garapenerako behar bezalako eremua haien gertuko inguruan, edo, aurretik ulertu dute mugak zeharkatzearen zailtasunak esperotako onura baino handiagoa dela?
Laburbilduz, Arquia Fundazioak egindako txostenen arabera ondorioztatu daiteke arkitekto gazteek, gehien bat, arkitekto liberal klasiko bezala jardun nahi dutela, bere kabuz edo kide bezala, sareko ingurune berrietan parte-hartuz, diziplina-anitzak eta berdinzaleak direnak. Arkitekturaren lotura sozialaz arduratzen dira eta honen konpromezua ingurumenarekin. Baliteke horregatik bereziki, arkitekto gazteak esatea ez dutela "arrakasta" famatua bilatzen eta ulertzea lankidetza formula profesionalak beharrezkoak direla.
Espainiako arkitekto gazteek erakutsi dute ondo prestatuta daudela eta gai direla erantzukizunak hartzeko, pragmatikoak izateko eta guzti hau, kalitate maila handia eskainez haien lanetak.
*(iribasen hitzetan)
PRÓXIMOS PRINCIPIOS
2008ko Azaroa
Féliz Arranzen eskutik
Arquia/hurrengoa programaren Komisario bienala 2006-2007
Nire ikuspegitik, "Origenes y desacuerdos" artikuluan islatzen saiatu naizena (*), Arquia Fundazioaren arquia/hurrengoa egitaraua izango da, "Registro abierto de principios" aktibazioa dela eta, pausu kualitatibo eta kuantitatiboki erraldoia, nire barneko susmo bat berretsiko duena: birkari kritikoen erreleboa, demagun Gutemberg, autoritateen banakako iritzien aldizkako banaketa, dokumentazio metodologia alternatiboen bidez, wiki, wam edo scalae.net. Etengabeko erakusketa sakonean oinarritutakoak baina printzipio pertsonalak eta profesionalak alde batera utzita ulergarriak diren egituretan, alderagarriak eta ez bitartekaritzakoak. Bestela esanda: nire iritzi eta intentzioa, arquia/hurrengoa bere formatuan eztabaida egituratu eta iraunkorra bultzatzea da parte hartzen duten eragileen zuzeneko hitzaldietan, ez ordea ahots kritiko aditu, autoritatezko edo apartekoetan... urrunekoak direnak. Neurri batean, horrela ikusita, txosten hau, nire komisario egoeratik, onartu behar dudan kontraesana da hau.
"Erregistro irekiaren" existentzia ahalbidetzen duen oinarri teorikoaren burutze erreal eta praktikoa, arquia/hurrengoan sentitu ahal izan zen publikoki hasi zen mahainguruan Valentziako Unibertsitate Politeknikoko paraninfoan Foroa zela eta. Mahainguruan, pasa den urriko 3 egunetan, non FQko bekadunak elkarrekin bizi ziren (arkitektura ikasleak eta/edo arkitektoak titulatuberriak zeinak beka jasotzen dute estudio nabarmenetan lanean aritzeko sei hilabetez, Espainian zein maila internazionalean) "hurrengoekin" (hautatutako 28 lanen egileak (**) Espainiako arkitektoak egindako lanaren erakusle eta printzipioetan daudenak, haien lehenengo hamar urteetan profesionalak bezala eta erregistro irekian erroldatutako pertsonek egindako 800 lanen egileen ordezkari bezala). Hiru egun horietan, literalki, Espainiako arkitektoen belaunaldi batek, hurrengo belaunaldia eta honen kideek, beraien bildumetako kromoak aldatzen dituzte egileen izenak eta lanak memorizatuz: erroldatutako 128 lan arquia/hurrengoa katalogo-albumean, batik bat, "hurrengoak" zulo_ark kolektiboaren deabruaren "jokaldiari" esker lortutakoa.
Eztabaida honetan, azkar piztu zena parte-hartzaileen egokitasunagatik eta bestalde blogetan bizirauteko modua egunez egun aurkitzen duena, komunitate birtualetan, bideo eta Interneten partekatutako podcastetan, agerikoa izan zen - "hurrengoen" esku-hartzeen aldetik eta "bekadunen" partez eta "hurrengo Espainiako arkitektura eskolaren" asmakuntza kolektiboaren aitzakiarekin -hurrengo belaunaldiaren ezaugarri eta asmoak partekatu ziren. Kontuan hartu behar da intentzioen distantzia, baita belaunaldi berriak egiten duen errealitatearen irakurketa. Harrigarria da jasotako eta ikasitako erretorikara ohituta dauden pertsonentzat, orain dela gutxi arte arkitektura eskoletako planetan zegoena eta arkitekto eskolen tramitazio sistema eriondoa. Zuzenago esango dut: lotura eza adierazten duen aldarri bat da, berrien partetik eta eskoletan ikasitakoari bideratutakoa, elkargoen eskaintzari bideratutakoa. Bi gai horiek bizi duten errealitatetik urrun baitaude, gerturatzen dira eta ulertzen dute, eta, hortaz, oinordetza baliogabeak, antzuak baino besterik ez dira. Ez dituzte ezta kritikatzen ere egiten, ez zaio balio iritsi zaizkien modura eta sumatzen dute ez zaiela inoiz balioko. Hemen identifikatzen du aipatutako eztabaia hiru "harien" bidez, konplexuak, elkarrizketa kolektibokoak, eta birsinkronizazio batera errealitatearekin iradokitzen dutenak:
Bere hitzetan, aurreikusitakoaren aurka eta lanen berrespenarekin, "hurrengoek" argudiatzen dute birpentsatzen eta nahiago dutela materiala erretorikoa baino, zentzu praktikoan, hau da, "nahiago dute proiektu gabe eraiki, proiektatu eraiki gabe baino". Esandakoaren froga da irekitako bozketaren ondorioz egindako kontzesioa, "iritziaren sariarena" Damiá Jaume margolariaren estudioari Mallorcan, Francisco Cifuentesena. Begirada bat botatzea besterik ez dago Mallorcako ez-proiektu honi ikusteko belaunaldi-bandera bat dela hau. Har ditzagun besteak beste Iribas soziologoaren ondorioak, arquia/hurrengoan katalogatutako ekipoei eginiko inkestatik ateratakoak eta gaur hasten direnen motibazio pertsonalak.
Teknologia eta komunikaziorako baliabide informatikoak, IKTak, liluragarriak dira "kanpoan" daudenentzat, hurrengoentzat -"barruan" jaio zirenak- ohikoak dira, egunerokoak, naturalak; erlazio-fase kritiko batean hasi izan arte gadget eta softwarearekin, lanerako eta aisialdirako baliabide elektronikoen eta kontsumorako uselessware artean diskriminatu eta bereizteko gaitasuna dute. Baliteke itxurazko presio honen ondorioz, "eraikitakoaren gainean eraiki" behar izatearena birziklatze mental eta material batean, argi ikusten dute industrial eta sozialki egokiak diren tramankuluetatik haratago. Baliteke hurrengoak Le Corbusier gaztearekin kolektiboki identifikatu ahal izatea, lehenengo aldiz adreilu bat eskuena zuela "pisutsua da, eh!" esan zuena. Zalantzarik gabe, gehiegi orokortzea da hurrengo belaunaldietako askok ez direla deseoroso egongo neoartisautza hiperteknologiko baten figurazioan, baina hor doa. Ecosistema Urbano bezalako kolektiboaren lana eta jarrera erreferentziatzat har daiteke, hurrengo belaunaldiaren helburu gehienak laburbildu baititu. Bai Vallecaseko EcoBulevarraren poriektua eta obra, bai http://ecosistemaurbano.org web 2.0 komunikazioaren proiektua eta obra paradigmatikoak dira eta belaunaldi-banderak osatzen dituzte.
Azkenik, gehien bat iruzkina ez luzatzeko eta hariak hirura mugatzeko konpromezuagatik, eta arquia/hurrengoa erregistro irekian azaldutako printzipioak ikusita, badirudi Espainiako arkitektoen hurrengo belaunaldia ez dagoela deseroso alokairuko pisuan — jabetza ez da ezinezkoa, besterik gabe, alde batera uzten da — horrelakoekin: “nietos del 68”.
68ko aitona-amona eta biloben arteko loturaren sintomak honako hauek dira: errealitatearen birformulazioan ekitea; ingurumenaren hipersentikortasuna; nazioarteko mestizajea, ez harreman-modu gisa, baizik eta bizitza gisa; anonimatuarekiko eta ezkutatzeko ezizenen gustua; lurralde eta familia deserrotzea, eta, aldi berean, sistema ideologiko tradizionalekiko atxikitze handia; promiskuitate intelektuala eta talde-birkonfigurazio iraunkorra kolektiboetan...; baina, batez ere, banaka gertatzen denari, zentzumenen aintzatespenari eta norberaren ongizateari bizitzaren zentzuaren ardatz gisa eta, horren barruan, arkitekturari arreta berezia eskaintzea. Roque Viejok Valentzian Encontros internacionais de arquitectura galiziarrentzat identitate grafikoko bere marrazki-pentsamenduari buruz eman zuen azalpenak, arkitektura hurbileko Komunikazio Sariarekin berretsi zenak, modu zoragarrian irudikatu zuen bizi-baldintza hori, eta itxi egiten du arquia/hurrengoa fundazioaren komisariotzan kalibratu ahal izan dudan lan bikain multzo nagusia, eta orain kontatzen ari naizena.
Arquia/hurrengoak arkitekturaren printzipioetan eta Espainiako arkitekturan interesa duten pertsonentzat bere eragile eta motibazio propioak eskura jartzen ditu, bitartekaririk gabeko zuzeneko topaketa baterako aukera eskainiz. Hurrengo belaunaldiak, errealitatearen edozein aldaketari adi dagoenak, katalogo, kromo eta foroan bide ezin hobea eta egokia aurkitu du bere Magical Mistery Tourerako. Gainera, eskuzabaltasunez azaldu ditu bere lanak eta pentsamendu ereduak.
Norberaren lana da hautatuen eta sarituen zerrenda pertsonala berriz osatzea. Posiblea da. Denak gonbidatuta zaudete, hau hasi besterik ez da.
(*) Félix Arranz: “Orígenes y desacuerdos”, Zenbaiten artean: arquia/hurrengoa 2008, orígenes y desacuerdos, Madril: Arquia Fundazioa, 2008.
(**) Arquia/hurrengoak bere lehen edizioan, eta Emilio Tuñónek, Carme Pinósek, Sara de Gilesek, Marta Cervellólek, Patxi Mangadok eta Félix Arranzek osatutako komisariotzaren kontseilu zientifikoaren baterako lanaren bidez, Interneteko erregistro irekian erroldatuko 760 lanetatik 128 katalogatu ditu [http://www.arquia.es/proxima], horien artean 28 aukeratu ditu erakusketarako eta 2008ko arquia/hurrengoa Saria eman dio Ecosistema Urbanoko Vallecaseko Ecobulevarrari.