'El cuarto para guardar la escoba de la bruja'
Alison Smithson jaso zuen Axel Bruchhäuseren eskutik sorginaren erratza gordetzeko gela bat sortzeko enkargu liluragarria. Horretarako, zuhaitz adaburu batzuen alboan etxola bat eraiki zuen zutabe batzuen gainean, aldi berean, ibaira jaisten den malda batean kokaturikoak direnak eta ibai hori zeharkatzen duen zubi eskei batekin, sorginaren etxera doana. Barnealde ñimiñoa pentsatuta dago ibaia ikusi ahal izateko, atzetik etxea, behera begiratu eta basoaren zorua zein zerua eta hostoak osatzen duten errezela ikusi.
Nahiz eta zoritxarrez kasu askotan errealitateak gezurtatu, ezin da arkitekturaren ekintza ulertu baldin eta ez bada mundu hobeago bat eraikitzeko. Konpromezu hau martxan jarri ahal izateko proiektu berri bakoitzean, asmoetatik errealitatera zeharkatzen ahalbidetzen gaituen sormen-prozesua, horrela lortuz ibilbide konplexu hori gauzatzea, behar baten erantzun bezala jaiotzen den irtenbidea, lan garrantzitsua bihurtzea.
Neurri handian, ezinezkoa da mundu hobeago bat lortzea hausnarketarik gabe, eta horretarako, beharrezkoa da errealitatetik urruntzea errealitate bera ulertu ahal izateko; bestela, gertutik begiratuta, arreta partikularrari emango diogu besterik ez. Hala ere, gero eta urrunago, gero eta errazagoa egiten zaigu xehetasunaren galeraren ondorioz egitura ikusezin eta zehaztugabea antzematea, gure proposamenen euskarri dena. Gehiago urruntzerakoan, irudituko zaigu armazoi hori eskeleto are abstraktu eta ukiezinaren parte dela. Toki hauetara sartzen lortzea, baldin eta insant batez bada ere, unibertso desenfokatu eta zehaztugabea sartzea suposatzen du, non denbora eta tokiaren ezaugarri zehatzak disolbatzen diren. Beharbada, espazio zehaztugabe hauetan besteon jarrera eta proposamenak ezagutzeko gai izan gaitezke eta gertuko begiradak ahalbidetzen ez duen lekuetan, antzekotasunak aurkitu; are gehiago, zehaztugabetasunagatik leku paregabeak dira galderak egiteko eta gure erabakiak gidatu behar dituzten konpromezuak hartzeko.
Hausnarketari tokia egitea ez da hain erraza berehalakotasunaren kulturan zeinean murgilduta gauden, baina lortzeak ezezagunera begira dagoen leihoa irekitzea suposatzen du, handitasunera, Gaston Bachelardek bere "La poética del espacio" liburuan gogoratzen digun bezala, "bizitzak erreprimitzen duen bizitzaren izakiarekin lotuta dago eta eteten gaituen zuhurtzia, baina berriz hasten dena bakarrik gaudenean. Gelditu bezain laster, leku ezberdin batean gaude; amets egiten gaude erraldoia den mundu batean. Handitasuna geldirik dagoen pertsonaren mugimendua".
Gehiegizko zarata eta informazioaren presiopean, ezinbestekoa da aterpe babesle bat izatea, ezinbestekoa bilaketa pazienterako. Bilaketa hau beharrezkoa bada, eta nire ustez hala da, nolakoa izan behar du hausnarketa egiteko lekurik aproposenak, kanporantz proiektatzeko erabiltzen dugun askatasun goreneko gune horrek? Nolakoa izan behar du mundu bidezkoago eta solidarioago batean pentsatzeko eta, ondorioz, leku bizigarriago bihurtzeko behar den sosegua emango duen aterpeak?
Ez dut babeslekuak ahazteko asmorik, goseteak, gerra-gatazkak edo hondamendi naturalak gertatzen diren bakoitzean estutzen gaituztenak, eta sarritan albiste izateari uzten dioten bezain laster ahaztu egiten ditugunak; baina lehenengoen bidez bakarrik eman daiteke bigarrenek eskatzen duten erantzun egokia.
Antonello da Messinak leku horietako bat asmatu zuen San Jeronimo, Elizaren Aita eta Bibliaren latinezko itzultzailea, babesteko; Julio Vernek De la terre à la lune lanean proposatu zigun, Alvar Aaltok Nemo propheta in patria eraiki zuen antzeko asmoarekin, eta Le Corbusierrek bere bizitzako azken egunak pasatu zituen. Guztiek dute beren txikitasuna amankomunean, eta ziurrenik, ezaugarri horren ondorioz ireki zuen Alison Smithson-ek bere leihoa, sorginaren erratza gordetzeko gelarena, basoaren handitasunerantz; Antonello da Messinak, Italiako paisaia finaren handitasunerantz; Alvar Aaltok Finlandiako aintziren handitasunerantz; Le Corbusierrek, Marverum-en unibertso mugagabearen handitasunerantz; eta Julio Vernek, unibertso infinituaren mugagabetasunik handienerantz.
Lanaren xedea
Babesleku minimoa, arkitektura gizatiarrena bezala ulertua, hain zuzen ere gorputza eta intimitatea babesteko baldintza horregatik, atsedenerako, higienerako eta elikadurarako beharrak aseturik.
Lekua
Egokitzat jotzen dena. Erreala edo birtuala, figuratiboa edo abstraktua, baina bi kasuetan hautaketa justifikatu behar da.