Punto de inflexión. Posicións radicais para un mundo en cambio.
Vivimos nun mundo en constante mutación. Xa sexan conflitos políticos, desigualdades sociais ou desastres ecolóxicos; o planeta e a humanidade están en continuo cambio, aproximándose cada vez máis a un estado de colapso. Vivimos nun mundo globalizado e interconectado, tanto dixital como fisicamente, onde as accións diarias que realizamos no noso contorno inmediato teñen un impacto drástico noutras partes do mundo. Un «efecto bolboreta» onde pequenos cambios poden ter consecuencias imprevistas en diferentes lugares e momentos. As nosas accións diarias non só afectan a nosa contorna máis próximo, senón que tamén teñen un impacto indirecto noutros países e contextos.
En febreiro deste ano, o xornal The Guardian publicou unha serie de artigos nos que examinaba o impacto ambiental do principal material empregado na construción, o cemento. Despois da auga, o cemento é o segundo material máis consumido no mundo e o causante do 8 % das emisións globais de CO2. Se a isto lle engadimos que o sector da construción contribúe ao 23 % da contaminación do aire, ao 40 % da contaminación da auga potable e ao 50 % dos residuos nos vertedoiros, a situación é crítica. Vivimos nun momento de máxima urxencia onde os recursos naturais teñen data de caducidade e debemos reflexionar e poñer en perspectiva o impacto da arquitectura tanto na sociedade como no planeta. Un planeta onde necesitamos crear hábitats para unha poboación mundial que aumentará nun 25 % nos próximos 30 anos. Como están a responder a arquitectura e os arquitectos a estes problemas dende unha escala local e global?
Os anos sesenta e setenta foron décadas tumultuosas de desorde política e axitación social. Dende a construción do muro de Berlín ata o movemento antinuclear, as protestas contra a guerra de Vietnam ou os disturbios estudantís de Maio do 68, estes anos ocupan un lugar destacado na nosa historia recente. As inxustizas foron debatidas abertamente e xermolaron pensamentos radicais que cuestionaron o statu quo e mais as convencións e prácticas existentes en varias esferas da vida, incluída a arquitectura. Vivimos un momento igualmente crítico con paralelismos directos, pero con 50 anos menos na conta atrás.
Este é o momento de entender o impacto da arquitectura holisticamente e de crear deseños radicalmente innovadores que actúen con risco para cambiar o xeito de actuarmos na nosa contorna. Necesitamos traballar dende a colaboración, entendendo o traballo do arquitecto como parte dunha rede complexa, como o propio planeta, onde o fluxo de coñecemento e acción sexa permanente, definindo novos formatos de actuación que renegocien a relación entre os propios humanos así como co medio. Necesitamos entender como relacionarnos entre nós para poder entender como xestionar unha relación máis empática con outras especies e coa nosa contorna.
O correcto xa non é suficiente. Non podemos seguir actuando do mesmo xeito; precisamos xerar un punto de inflexión. Necesitamos introducir un cambio de pensamento, axenda e práctica, para crear unha maior concienciación e demostrar á sociedade o poder transformador da arquitectura para reparar os nosos contornos. Necesitamos desenvolver proxectos e estratexias que nos permitan transformar radicalmente o noso impacto no planeta e reparar a relación coa nosa contorna, social, política e ambiental, creando un espazo máis democrático para todos.
Esta convocatoria de arquia/próxima preséntase co obxectivo de buscar estratexias, reflexións e materializacións que actúen con risco para cuestionar o status quo e as concepcións preestablecidas, presentando propostas que permitan xerar un cambio radical nas prácticas da arquitectura contemporánea. Os proxectos seleccionados nesta convocatoria funcionarán como unha cápsula do tempo, un reflexo da axenda dos arquitectos que cristalizará como están a responder con formatos críticos e innovadores aos cambios sociais, políticos, económicos e ambientais. Unha oportunidade para examinar e discutir colectivamente asuntos de vital importancia para a nosa sociedade e o noso planeta, e para destacar aquelas prácticas que actúan con risco e innovación fronte aos cambios locais e internacionais co fin de xerar un novo radicalismo na arquitectura.